چرا آیتالله یزدی گفته بود در احکام شرع نیازی به قانع کردن مردم نیست؟
تاریخ انتشار: ۷ دی ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۶۷۱۰۷۸۰
عبدالله گنجی در روزنامه جوان نوشت: روزی که جناب سپنتا نیکنام با نظر تفسیری شورای محترم نگهبان از ورود اولیه به شورای اسلامی شهر یزد باز ماند، در جلسهای که مدیران رسانههای جبهه انقلاب حضور داشتند، بحث شد که موضع ما چیست؟ و، چون این فرد دوره قبل در شورای مذکور حضور داشت، مسئله درستی یا اشتباه تفسیری نبود، بلکه مسئله ما اقناع اجتماعی بود که باید صورت میگرفت.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
جمعبندی بر این شد که بنده مطلبی انتقادی بنویسم. نوشتم و با اذعان به شأن و جایگاه متعالی شورای نگهبان در نزد امام و رهبری و نظام دینی، بُعد شکلی موضوع را نقد کردم. چند روز بعد برادری از طرف مرحوم آیتالله محمد یزدی رحمهالله علیه برایم پیام آورد که «به آقای گنجی سلام مرا برسانید و بگویید وظیفه ما تشخیص شرع است. ما وظیفهای برای اقناع اجتماعی نداریم».
حال که بیانیهای منتسب به مجمع عمومی جامعه محترم مدرسین برای اغتشاشات صادر شده یاد سخن آن عزیز سفر کرده افتادم؛ لذا با فرض صحت انتساب بیانیه فوق به جامعه مدرسین، نقطه اصلی و تقاطع همین جاست. یک وقت فقهای محترم در حدود احکام فردی فتوایی را صادر میکنند و اشخاص نیز خود را مخیر میدانند که انجام دهند یا ندهند و فقها نیز از نتیجه این امر آگاهند. اما وقتی فقه به حوزه سیاست و اجتماع وارد میشود و برای حکومت ایده و طرح تجویز میکند میداند که حکومت الزامات و قوه قهریه برای اجرای آن دارد. اما چه خوب است که قبل از استفاده از ابزارهای قهری (اجبار، اقتدار، محرومسازی و تهدید به محرومسازی) بتوانند اقناع کنند.
یعنی جامعه یا اکثریت جامعه بتوانند موضوع را به روش استدلال و نه روش نقل بپذیرند. فقهای بزرگوار برای امر حکومت حتماً باید علاوه بر «احساس تکلیف» به «احساس تأثیر» و پیامدها و دستاوردهای موضوع بیندیشند و به قول امروزی آن تولید سرمایه اجتماعی را در پس فتوا ببینند.
حضرت امام (ره) این مهم را گوشزد کردهاند که دیگر فقه محصور در کتب عربی و بین فقها نمیماند و به رادیو و تلویزیون و روزنامهها کشیده خواهد شد و نمیتوان گفت دیگران نظر ندهند. درست است دیگران نظر فقهی نمیدانند، اما مسئله فقهی را تحلیل اجتماعی و سیاسی میکنند. همانگونه که راننده تاکسی درباره وضعیت سدسازی درایران نظر میدهد، فوتبالیست درباره اعتراض اجتماعی ساکت نمیماند، کارگر درباره چرایی تورم حرف میزند، اما میشود به او بگویند مگر تو اقتصاد خواندهای؟
امام میفرمایند «کتابهای فقهای بزرگوار اسلام پر است از اختلافنظرها و سلیقهها و برداشتها در زمینه مسائل مختلف نظامی، فرهنگی و سیاسی و اقتصادی و عبادی تا آنجا که درمسائلی که ادعای اجماع شده است قول و اقوال مخالف وجود دارد و حتی در مسائل اجتماعی هم ممکن است قول خلاف پیدا شود. از اختلاف اخباریها و اصولیها بگذریم.
از آنجا که در گذشته این اختلافات در محیط درس و بحث و مدرسه محصور بود و فقط در کتابهای علمی آن هم عربی ضبط میگردید، قهراً تودههای مردم از آن بیخبر بودند و اگر با خبر هم میشدند، تعقیب مسائل برایشان جاذبهای نداشت. اما امروز با کمال خوشحالی به مناسبت انقلاب اسلامی حرفهای فقها و صاحبنظران به رادیو و تلویزیون و روزنامهها کشیده شده است، چرا که نیاز علمی به این بحثها و مسائل است؟» افتخار این است که کشیده شدن بحث فقه به اجتماع یا «اجتماعی شدن فقه» ازنظر امام محصول و آورده انقلاب اسلامی است، چرا که فقه در عرصه حاکمیت مخالفانی دارد، اما در عرصه فردی مخالف صرفاً تکلیف فردی را انجام نمیدهد و اجباری ندارد که در پاسخ به آن اجبار دست به قلم شود و نقد کند.
به نظرمیرسد یکی از دوراندیشیهای امام در وحدت حوزه و دانشگاه همین باشد که ابعاد اجتماعی و جامعهشناسی فقه مورد نقد و ریزبینی و انطباق قرار گیرد و از قضا دیدم که مرحوم آیتالله مصباح به حوزه جامعهشناسی در تحصیل شاگردان توجه داشتند. به فتوای مرحوم میرزای شیرازی بنگرید.
اگر مرحوم میرزای شیرازی در حکومت بود شاید آن فتوا را صادر نمیکرد، چون در قدرت نبود و صرفاً مشروعیت (اقتدار غیر قهری) داشت برای معلول (مصرف کننده) حکم صادر کرد و استعمال دخانیات را ممنوع کرد و مردم (منهای حکومت) با نافرمانی حکومت را نیز مستأصل کردند. اما در حوزه حکومت با فتوا نمیشود مسئله را جمع کرد، چون تضاد منافع وجود دارد.
به زعم بنده اگر میرزای شیرازی در حکومت بود برای مردم فتوا نمیداد و بلکه برای دولت حکم قطعی صادر میکرد و قوه قهریه را در درون حکومت برای حل مسئله به کار میگرفت، با این حال تفاوت امروز ما با دوران میرزا دو چیز است؛ اول حاکمیت اسلام و دوم مردمسالاری که فهم دقیق آن یعنی به «جامعه شناسی سیاسی اسلامی» نیاز مبرم داریم.
حتی امروز روحانیت محترم که به دانشگاه میآیند نمیتوانند با روش نقلی (تاریخ، حدیث) اقناع کنند و اگر بتوانند صرفاً کسانی را قانع میکنند که بته و ریشه خانوادهشان در زیست مؤمنانه باشد و تعبداً مسائل دینی را از اهل آن میپذیرند، اما فایدهگرایی و کارکردگرایی رشد کرده است و برای هر امری از او ارزش «فایده» میخواهند.
به دهه ۶۰ برگردیم مردم به فرمان امام با تکلیف شرعی رأی میدادند و حتی ۱۶ سال رقابت جدی هم در ریاست جمهوری نبود، اما اکنون بخشی از جامعه با آن نگاه رأی میدهند. دیگرانی هستند که میگویند برای چی رأی بدهیم؟ دفعه قبل که رأی دادیم چه شد؟ این فرد برای ما چه کرد؟ از یک جایی مقام معظم رهبری شرکت در انتخابات را هم حق دانستند هم تکلیف، یعنی بستر زمان به یک فقیه جامعالشرایط نشان میدهد که اکنون دیگر امر به تکلیف کافی نیست.
بلکه بخشی از جامعه را به حق رهنمون شدند. حالا فقه برای این دسته رأیدهنده چه اقناعی ارائه میدهد؟ جوامع فقهی محترم ما حتماً میدانند که انجام وظیفه مسلمانی از سوی کسانی که زیست مؤمنانه دارند یا در حکومت فعالند، بدون بیانیه و فراخوان آنها نیز انجام میشود و حرکت آنان حتی در انتخابات بر مشارکت بیشتر مؤمنان تأثیری ندارد. اما برای بقیه جامعه که باید اقناع شوند و مراجع اجتماعی دیگری آنان را – حتی با لذتگرایی پوچ – جذب میکنند.
روش اقناعی چیست؟ اینجاست که فقه و مردمشناسی و ذائقهشناسی و تحولات اجتماعی و فرهنگی به مفاهمه مینشینند و با حفظ اصول، راهگشایی میکنند که امام راحل در آفرینش مجمع تشخیص مصلحت چنین میاندیشید. اقناع اجتماعی یعنی اینکه بیانیه اخیر منسوب به مجمع عمومی جامعه محترم مدرسین خطاب به کدام مخاطب است؛ قوه قضائیه؟ مؤمنین تابع اجرای حدود و شریعت؟ عرفیگرایان؟ غربگرایان؟ مخاطبشناسی میتواند وزن هزینه – فایده را تخمین بزند و تصمیم را در همان تراز اجتماع، پسند نماید.
اما مسئله اصلی این است که بدانیم تفاوتهای امر فقهی در عرصه حکومت و سیاست و اجتماع با عرصه فردی چیست؟ تبعات، محاسن، پیامدها و بازتابها، سرمایهسازیها و سرمایهسوزیها چیست و تأثیر آن در آینده مردمسالاری درون دینی چگونه است؟ این ملاحظات میتواند دریچهها و چشماندازها را متفاوت نشان دهد.
منبع: فرارو
کلیدواژه: آیت الله یزدی
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت fararu.com دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «فرارو» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۶۷۱۰۷۸۰ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
لزوم ترویج روحیه غیرت و جوانمردی ورزشکاران باستانی در جامعه
نماینده ولی فقیه در استان و امام جمعه یزد گفت: باید به ترویج روحیه غیرت و جوانمردی ورزشکاران باستانی در جامعه پرداخته شود.
به گزارش خبرگزاری ایمنا از یزد و به نقل از روابط عمومی دفتر امام جمعه یزد، آیتالله محمدرضا ناصری در مراسم تجلیل از پیشکسوتان ورزش باستانی استان یزد با بیان اینکه از کودکی با ورزش باستانی آشنا بودم، اظهار کرد: در آن زمان زورخانهها جایگاه ویژهای داشت و علما، بازاریان متدین و افراد معتقد در این فضا حضور می یافتند و فضا به قدری معنوی و روحانی بود که مردم خود را مکلف به احترام به این مکان میدانستند.
وی با اشاره به اینکه سر در ورودی زورخانه ها و سر در حجره طلاب کوتاه گرفته میشد تا کسی که میخواست وارد شود، متواضعانه وارد شود، افزود: این معماری نشانگر این است که انسان در مرکز علم و ورزش باید اخلاقمدار و دارای تواضع و خشوع باشد.
آیتالله ناصری ادامه داد: تواضع در برابر خداود متعال، ادب، گذشت، جوانمردی و … از جمله خصلتهایی بود که در ورزش زورخانهای وجود داشت و جای خرسندی است که این روحیات هنوز هم در زورخانهها مورد توجه است.
نماینده ولی فقیه در استان یزد تاکید کرد: دل سپردن به ائمه اطهار (ع)، معنویتی است که در زورخانهها به شکل پررنگی وجود دارد و این روحیه قابل تقدیر، هر روز در ورزش زورخانهای در حال تقویت است.
وی ادامه داد: گذشت و جوانمردی که در اثر ورزش باستانی در انسان به وجود میآید، ایستادگی در مقابل فساد را افزایش میدهد و افرادی غیرتمند در این ورزش تربیت میشوند.
آیتالله ناصری عنوان کرد: فرهنگ دینی، غیرت، جوانمردی و ایثار ورزشکاران باستانی مثال زدنی و قابل تقدیر است و داستانها و حکایات بسیاری در این زمینه وجود دارد.
وی با اشاره به اینکه این افراد در مبارزات انقلاب نیز از پیشتازان مبارزات بودند، تصریح کرد: ورزشکار جوانمرد هرگز زیر بار زور نمیرود و خدمتگزاری به مردم نیز شاخصه اصلی آنهاست.
آیت الله ناصری تاکید کرد: اگر این روحیات به محله های ما بیاید و مجدداً در برخی محلات احیا شود، شاهد اتفاقات خوبی در محلات و در میان مردم خواهیم بود.
نماینده ولی فقیه در استان یزد خطاب به ورزشکاران عنوان کرد: روحیات و درسهای خود را به نسل جوان انتقال دهید و در نظر داشته باشید که هر کدام از شما میتواند معلمی برای یک نوجوان باشد و روحیه غیرت، دین مداری و … را در نوجوانان تقویت کنید.
در این مراسم از پیشکسوتان و ورزشکاران موفق در زمینه ورزش باستانی تجلیل شد.
کد خبر 749179